Mikołaj Rej (1505-1569)
Mikołaj Rej urodził się w 1505 roku w Żurawnie (okolice
Halicza) a zmarł w 1569 najprawdopodobniej w założonym
przez siebie Rejowcu (ziemia chełmska). Kształcił się w
Skalmierzu, Lwowie i w Krakowie. Po roku studiów w
Krakowskiej Akademii powrócił na wieś i zajął się
gospodarstwem. Rej był człowiekiem bardzo energicznym. Brał
udział w życiu politycznym i społecznym, był posłem na sejm,
zwolennikiem „egzekucji praw”, działaczem reformacyjnym.
Początkowo bliski był mu luteranizm, a potem
kalwinizm. Jako dobry, przedsiębiorczy gospodarz dorobił się
z czasem Rej znacznego majątku, założył dwa miasteczka:
Rejowiec i Okszę. |
Wizerunek Mikołaja Reja z jego
dzieła "Zwierciadło" (1567) |
Rej był pisarzem
niezwykle płodnym, pozostawił po sobie wiele utworów, miał
duży talent, ale był samoukiem. Uznany już za życia, nazwany
został ojcem literatury staropolskiej. Jego twórczość
obejmuje prozatorski przekład „Psałterza” (za który Rej
otrzymał od króla wieś Teremowice), propagujący reformację
zbiór kazań pt. „Postylla Pańska”, wyrosły ze
średniowiecznego misterium „Żywot Józefa” i utwór
moralitetowy „Kupiec”. Bliskie mu wzorce osobowe ukazał w
„Żywocie człowieka poćciwego”, będącym częścią
„Zwierciadła”. Obraz i krytykę
panujących stosunków społecznych zawarł Rej w jednym z
pierwszych znanych dialogów pisarza pt. „Krótka rozprawa
między trzema osobami: Panem, Wójtem a Plebanem”. Poeta
uprawiał także krótsze wierszowane formy epigramatyczne,
czego wyrazem są: „Źwierzyniec” i „Figliki”.
Jego różnorodne tematycznie i formalnie utwory stanowią
obraz życia obyczajowego w czasach
zygmuntowskich. |